“Luisteren zonder te oordelen”: Margaux ondersteunt de overlevende vrouwen.

18/06/2024

Margaux, die voor Samusocial in de mobiele hulpteams werkt, beantwoordt onze vragen over steun aan vrouwelijke overlevenden*. Ze deelt met ons haar ervaring over het werken in de eerste lijn met vrouwen in opvangcentra, zowel in het noodopvangcentrum voor vrouwen ‘Louiza’ als op patrouille.

Ben je opgeleid om te werken met vrouwen die het slachtoffer zijn van geweld? 

Ik heb een aantal opleidingen aangeboden gekregen over het ondersteunen van vrouwen die slachtoffer zijn van geweld, en dat helpt soms. Maar soms moeten we informatie selecteren op basis van wat geschikt is voor Samusocial. We zijn in een noodopvangcentrum en we hebben te maken met een publiek dat dakloos is en nog kwetsbaarder omdat ze het geweld van de straat hebben meegemaakt. Collega’s zijn een goede bron om te leren hoe je met deze situaties omgaat.

Nemen de vrouwen die naar Samusocial komen jullie in vertrouwen over het geweld dat ze hebben ondergaan? 

Dat hangt van de vrouw af, maar ze geven zich niet gemakkelijk bloot. Het hangt er ook vanaf hoe ze zich bewust worden van hun situatie. Er zijn veel barrières die vrouwen ervan weerhouden om te praten over het geweld dat ze hebben ondergaan, zoals schaamte en angst voor de gevolgen als de misbruiker erachter komt dat ze hebben gepraat.

Hoe ontvang je vrouwen die een beroep doen op spoedeisende hulp als ze op de vlucht zijn voor geweld?

Het belangrijkste is om te luisteren zonder te oordelen. We proberen uit te zoeken waar de vrouw zich bevindt in de geweldscyclus** en we kunnen helpen om mensen bewust te maken van de situatie.

Zeggen “je moet vertrekken” is een mening en is niet op zijn plaats, maar we kunnen binnen het wettelijke kader adviseren met zinnen als “hij heeft het recht niet om dat te doen”. We kunnen het ook eens zijn met wat ze ons vertellen: “als het je grenzen overschrijdt, doe je het juiste”. Onze rol is niet om een last toe te voegen aan wat ze al ervaren. We heten hen welkom en bieden oplossingen, maar proberen hen te overtuigen is contraproductief. We weten hoe geweld werkt, we weten dat het tijd kost.

Hoe kun je niet ontmoedigd raken als je de vrouwen die je begeleidt ziet terugkeren naar gewelddadige huizen?

Het belangrijkste dat we hebben, is de band die we creëren. We hebben te maken met een bijzonder kwetsbaar publiek, omdat gewelddadige mensen vaak bijdragen aan hun sociale isolatie. Vrouwen gaan vaak heen en weer tussen de noodopvang en het gewelddadige huis, en dit maakt deel uit van het proces waarin ze zich bewust worden van het geweld. Het is niets om je voor te schamen en onze rol, als we voelen dat ze weer zullen vertrekken, is om een exitplan voor hen voor te bereiden door met hen te anticiperen als het geweld hervat wordt.

Ondanks de wens van Samusocial om een veilige omgeving te creëren voor vrouwen die gewelddadige huizen ontvluchten en op straat belanden, is de primaire missie van noodopvangcentra niet om overlevenden op te nemen. Deze grote voorzieningen zijn er in de eerste plaats om onderdak te bieden en in een ideale wereld zou dit publiek een noodcentrum nodig hebben dat zich volledig richt op de problemen van vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld. 

* De term “overlevende” wordt gebruikt om vrouwen te beschrijven die slachtoffer zijn van gendergerelateerd geweld, in het bijzonder huiselijk geweld.

** De geweldscyclus verwijst naar een opeenvolging van gebeurtenissen die angst creëren bij het slachtoffer, culminerend in een geweldsexplosie. De geweldpleger probeert zijn daad te rechtvaardigen en te bagatelliseren, voordat hij erin slaagt het slachtoffer te overtuigen, dat zich uiteindelijk verontschuldigt en ervan overtuigd is dat ze het geweld verdiende. Dan volgt er vaak een periode van verzoening. Dit onthult een controlemechanisme dat wordt uitgeoefend door een geweldpleger.