Maxime, 23 jaar, betrekt een privé-appartement

21/02/2020

Het Brussels Gewest telt steeds meer daklozen. De meesten zijn van gevorderde leeftijd, maar ongeveer een vierde onder hen is jonger dan 25 jaar (La Strada, 2018). Tot deze groep jonge mensen behoort ook Maxime, 23 jaar. Nadat hij een tijd geleden op straat één van onze teams tegen het lijf liep, woont Maxime ondertussen in zijn eigen woning. Hij wordt opgevolgd door mensen van StepForward, het “Housing First” programma van Samusocial dat zich toespitst op jonge mensen van 18 tot 25 jaar met psychologische en/of verslavingsproblemen. Het programma begint steevast met deze zwervende jongeren plek te bezorgen om te wonen en begeleidt hen vervolgens stap voor stap gedurende de hele maatschappelijke herinschakeling.

Maxime is nog jong als hij zijn ouders verliest in een auto-ongeluk. Hij staat er plots alleen voor en omdat hij niet weet waar hij kan gaan wonen, verlaat hij zijn geboortestad Doornik om zijn kans te wagen in Brussel. Op een decemberavond in 2015 kruist Maxime het pad van de mobiele hulpteams van Samusocial. Gedurende de vier jaar daarna wordt Maxime regelmatig opgevolgd door de maraude, maar voelt hij niets voor een herinschakeling. Pas in oktober 2019 stapt Maxime mee in het StepForward project, waarna het team voor hem op zoek gaat naar een individuele woning en die drie maanden later ook effectief vindt.
Wij volgden Maxime bij het intrekken in zijn woning, de eerste stap van zijn nieuwe leven.

Maandag 2 maart in de kantoren van StepForward: Maxime krijgt vandaag de sleutels van zijn appartement. 12u: er wordt aangebeld. Opvoeder Damien gaat opendoen. Maxime loopt de trap op naar de eerste verdieping, waar wij ons bevinden, met op zijn schouder een grote sporttas met een kapotte draagriem. Hij is volledig buiten adem: “Ben ik te laat?!” “Nee Maxime, je bent stipt op tijd!”, klinkt het geruststellend uit de mond van Damien. Maxime is opgelucht: “Oef, ik was al bang dat ik het niet zou halen. Ik had je gezegd dat ik zou komen zodra ik mijn methadon binnen had, maar ik ben deze morgen het mobiel hulpteam tegengekomen en ze hebben mij een koffie betaald.” Maxime is jaren verslaafd geweest. Ondertussen volgt hij een behandeling met methadon om zijn verslaving onder controle te krijgen en de risico’s verbonden aan zijn gebruik te verminderen: bijwerkingen, contact met criminele netwerken … Damien stelt hem gerust: “Geen probleem hoor. Je bent op tijd. Ik ga je uitleggen wat we vandaag gaan doen”. Maxime is bijzonder enthousiast bij de gedachte dat hij zijn eigen appartement betrekt. Ondanks de hyperactiviteit bij de jongeman probeert Damien zijn aandacht vast te houden zodat hij het dagprogramma kan uitleggen. Aude, die het programma coördineert, stapt het kantoortje binnen om even goeiedag te zeggen. Ze kijkt me met een brede glimlach aan: “Maxime is in topvorm vandaag! En daar zijn wij blij om”.

Het is ondertussen 13u en we gaan op stap naar de eerste halte van de dag: het sociaal verhuurkantoor. Onderweg vertelt Maxime ons enkele anekdotes over zijn leven op straat en groet af en toe een voorbijganger. Hij lijkt wel iedereen te kennen: “Salut Chef !” Even later fluistert hij ons toe: “Hij is ook aan de ‘métha’. Het is een goeie kerel. Haar ken ik ook, ginderachter. Al tien jaar leeft ze op straat ”. In het sociaal verhuurkantoor maakt Maxime kennis met Sophie. Zij wordt zijn referentiepersoon en zal zich met zijn dossier bezighouden zolang de procedure duurt. Om de sleutels te krijgen, moet Maxime eerst een bewoningsovereenkomst voor een transitwoning tekenen. Hij ondertekent één voor één de documenten en maakt grapjes met het team. Bij het verlaten van het agentschap kijkt Damien hem plechtig aan: “Gefeliciteerd Maxime. Je hebt een eigen appartement.”

Op de terugweg heeft Maxime massa’s vragen over het appartement: “mag ik er toekomen wanneer ik wil? Om zes uur ‘s avonds, om acht uur ‘s avonds, net alsof het van mij is?” “Het ís jouw appartement Maxime!” zegt Damien. Maar Maxime houdt vol: “Ah ja, en mag ik dan ook mijn vriendin meebrengen bijvoorbeeld?” Damien glimlacht en werpt hem een indringende blik toe om opnieuw duidelijk te maken dat het appartement zijn thuis is. Terug op kantoor wacht Maxime nog de overeenkomst met StepForward. Het is een akkoord dat beide partijen bindt: StepForward verbindt zich ertoe hem een appartement ter beschikking te stellen met een huurovereenkomst op zijn naam en educatieve, psychologische, administratieve en geneeskundige begeleiding. Van zijn kant belooft Maxime rechtstreeks telefonisch contact te houden en de bezoekers van Step te ontvangen en hen op de hoogte te brengen als er een probleem zou zijn met de woning. Maxime tekent zonder aarzelen: “Damien heeft mij alles uitgelegd. Ik laat jullie niet in de steek. Dat is beloofd”.
Nu gaat het naar het noodopvangcentrum Poincaré om de rest van zijn spullen op te halen.  Sofiane, ook opvoeder van het StepForward project is er ondertussen bijgekomen. De koffer is vol en we zijn opnieuw vertrokken. 

Zodra we zijn aangekomen in het appartement roept Maxime lachend: “doe alsof jullie thuis zijn, maar vergeet niet dat het hier bij mij thuis is!” Maxime kan eindelijk tot rust komen en bekijken hoe hij zijn nieuwe thuis gaat inrichten. Maar stilzitten lukt hem niet. Met een sigaret tussen de lippen blijft hij maar spullen uitpakken uit de supermarkt- en vuilniszakken, waarmee de vloer van het appartement al snel bezaaid ligt.  Terwijl hij zijn kleren opplooit: “kijk, dat heb ik op mijn parcours allemaal gekocht en verzameld”. Damien roept hem zacht tot de orde: “Maxime! Ga zitten. We ruimen later wel alles op!” Het team geeft Maxime nog een aantal raadgevingen mee vóór ze opstappen, met ook een herinnering aan zijn afspraak bij het OCMW de dag nadien. Daarmee is de thuisbegeleiding alvast gestart. Maar Maxime is in gedachten al bij de warme douche van vanavond. Hij moet wat uitrusten.

Maar Maxime zit niet lang alleen: regelmatig komt iemand van StepForward langs om hem bij te staan bij de administratieve rompslomp (inschrijving op de gemeente, toegang tot verzorging), maar ook om hem te helpen bij het organiseren van zijn dagelijks leven (budgetbeheer, onderhoud van de woning…).
Op zijn verzoek komt er ook aandacht voor sensibilisering over de risico’s van zijn gebruik en voor psychologische opvolging, en natuurlijk begeleiding bij de socioprofessionele inschakeling… Het is een beladen programma. 

Want een woning krijgen is geen doel op zich: het verhaal van Maxime geeft aan hoe belangrijk het is om iemand volledig en het hele proces lang te begeleiden bij het verlaten van een bestaan op straat. Het uiteindelijke doel van de begeleiding is de betrokkene zijn zelfstandigheid terug te geven. De samenwerking tussen Maxime en de teams van StepForward is nog lang niet voorbij.