Om dakloosheid op te lossen, moet men ook de kwestie ‘zonder papieren’ oplossen.

17/07/2021

Honderden personen zonder papieren zijn al wekenlang in hongerstaking. Een sterke actie die de kwestie van personen zonder rechten vooraan op het media- en politieke podium brengt als een boomerang. 

Bij Samusocial, de belangrijkste instantie inzake noodverblijf voor daklozen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, krijgen onze teams al heel lang dagelijks te maken met dit meerderheidspubliek op straat. Hoewel niet alle mensen zonder papieren dakloos zijn, verre van, kan de term ‘meerderheid’ hier in de echte, mathematische zin van het woord worden opgevat: meer dan de helft van de 1.000 personen die we elke nacht huisvesten, heeft geen verblijfsvergunning.

Lahcene is één van die mensen. Deze 50-jarige man woont nu 14 maanden in het centrum Kleine Vesting van Samusocial. Hij is van Algerijnse origine en momenteel ‘zonder papieren’. Na zijn aankomst in België, 10 jaar geleden, verschijnen al gauw enkele zorgwekkende symptomen van een ziekte die gediagnostiseerd zal worden als multiple sclerose. Een degeneratieziekte die hem alle hoop ontneemt op handarbeid, die hij gewoon was te doen om financieel rond te komen.

Het ziekenhuis verwijst hem door naar Medihalte, het medisch centrum van Samusocial, waar hij twee jaar zal blijven. Op aanraden van onze maatschappelijk assistenten dient Lahcene dan een asielaanvraag in op medische grond. Twee jaar later verneemt hij dat zijn regularisatie-aanvraag niet werd goedgekeurd. Terug naar af, geen enkel ander perspectief dan Samusocial voor Lahcene, laatste net vóór de straat. Of na de straat, al naargelang.

Sinds het begin van de epidemie is Lahcene nog weinig buiten ons opvangcentrum geweest. De chauffeurs van het centrum voeren hem naar zijn medische onderzoeken omdat hij zich ondertussen niet meer kan verplaatsen zonder zijn rollator. Hij heeft opnieuw een regularisatie-aanvraag ingediend. Zonder papieren is hij geblokkeerd en verhinderd om zich te verzorgen in behoorlijke omstandigheden. “Het is een dubbele handicap, de ziekte en mijn situatie. Nu wacht ik op mijn papieren om vooruit te kunnen” zegt hij.

Alles bij elkaar een klassiek verhaal voor de teams van Samusocial, vaak onmachtig om oplossingen te vinden voor deze mensen om van de straat te geraken, wiens laatste rechten dringende medische hulp en toegang tot noodcentra voor daklozen zijn. Centra die geleidelijk aan de enige oplossing worden tot het zo ver komt dat mensen, wiens enige fout is geen papieren te hebben, veranderen in chronische daklozen, opgenomen in openbare collectieve structuren.

Noodopvang krijgt langzaam het gelaat van een oplossing op lange termijn voor deze mensen, veroordeeld om zonder toekomstperspectieven te dwalen in structuren die niet geschikt zijn voor hun situatie. De begeleidingsteams vinden het ook moeilijk te begrijpen waarom het onmogelijk is oplossingen te vinden om van de straat te geraken voor mensen die vaak al jaren in ons gewest gevestigd zijn.

Het toppunt: langdurige opvang van deze mensen in onze noodverblijven betekent uiteindelijk een grotere kost voor onze maatschappij dan hun empowerment door de toekenning van papieren en de invoering van een integratietraject.

In een tijd waarin de Brusselse regering de ambitie heeft een nieuwe impuls te geven aan de bestrijding van dakloosheid, terwijl er veel zijn die het einde van dakloosheid zien als een droom, herinnert de hongerstaking van de mensen zonder papieren ons aan deze onverbiddelijke vaststelling: zolang we geen menselijke, waardige en duurzame oplossing vinden voor de kwestie van mensen zonder papieren, zal de impact van de maatregelen die de laatste jaren werden genomen in een poging om het probleem van dakloosheid op te lossen, beperkt blijven.

Stéphane Heymans, Voorzitter
Sébastien Roy, Algemeen directeur