Onderdompeling in het opvangcentrum van de Koningstraat

08/08/2019

Aan de rand van de bekende Brusselse Kruidtuin ligt sinds 2011 een noodopvangcentrum voor daklozen. Het centrum biedt onderdak aan alleenstaande vrouwen en mannen. Pierre, stagiair bij de communicatiecel, vertelt over zijn onderdompeling in deze aparte wereld. 

Woensdag 17 juli, voor de deur van het centrum staan een paar mensen te roken. Jimmy, de centrumcoördinator, wacht op mij bij de receptie, de ogen gericht op zijn werkstation. Hij stelt zich voor en waarschuwt: “je zult zien, vanavond wordt het kalm.”

Een man komt aan de receptie met een tunesisch voetbalshirt. Hij spreekt me aan : “vanavond speelt Tunesië tegen Nigeria. Vele mensen hier gaan naar de wedstrijd kijken. Maar ik denk niet dat Tunesië zal winnen!” De team lacht en plaagt een tunesische werknemer.
De man mag binnen.
Jimmy legt me het ontvangstprotocol van het centrum uit. “Kijk, als iemand toekomt, vragen we naar zijn naam, zijn geboortedatum en zijn land van herkomst.  Daarmee weten we onmiddellijk of de persoon al bekend is bij onze diensten.” Jimmy neemt een kijkje in de database : “op deze manier weten we snel en betrouwbaar hoeveel plaatsen nog beschikbaar zijn. We weten wie er is, en wie niet.”

Een oude dame komt aan, ze sleept veel bagages met haar mee. Ze kijkt ons uitgeput aan : “werkt de lift niet?”De antwoord is negatief, maar onmiddelijk komt een andere bewoner van het centrum om haar te helpen. We volgen ze allebei : we beginnen met het bezoek van het centrum.

De refter bevindt zich op de eerste verdieping : een grote zaal met lange tafels die gedeeltelijk bezet zijn. In de hoek ligt een kleine ruimte waar 2 koks aan de slag zijn. In het centrum krijgt iedereen een warm avondmaal. Het is hier nog heel rustig, het is nog vroeg. Enkele momenten later zijn de bewoners van het centrum aan tafel. Iedereen eet op zijn gemak, sommige medewerkers babbelen met de mensen.

Nadat hij de bewoners heeft begroet legt Jimmy uit, dat het meestal niet evident is om van de ene verdieping naar de andere te gaan. “Dit is de enige plek waar de wifi goed werkt, natuurlijk zijn er hier veel mensen ! ‘s Avonds lijken de trappen soms een echt cybercafé.” Maar nogmaals : “vanavond is het kalm.”

Op weg naar de tweede verdieping snap ik al snel de organisatie van het gebouw. Twee verdiepingen voor mannen, een verdieping voor de vrouwen. De verdeling van de slaapruimtes is belangrijk, om de intimiteit van vrouwen en mannen te respecteren.
Elke verdieping is identiek : toiletten, douches, slaapkamers, een rookruimte. Stopcontacten zijn beschikbaar in de kamers. Een maatschappelijk werker staat ter beschikking van de bewoners op elke verdieping.
Louis is verantwoordelijk voor de tweede verdieping. Vanavond zal hij het materiaal uitgeven die de bewoners kunnen gebruiken:  zeep, handdoeken, toiletpapier, tandenborstels… Een man komt zeep halen. Hij kijkt naar mij en stopt : “hey, jij bent nieuw hier! Welkom!” Hij verdwijnt in de badkamer. In de verte horen we schreeuwen. Louis is er ook  om mogelijke conflicten te regelen : “een boze blik, een paar harde woorden… meestal gaat het niet verder” vertelt hij. In dit geval had een bewoner een telefoonlader van iemand zonder zijn toelating geleend. 

Eén voor één komen de bewoners hun lakens, kussens, dekens en handdoeken halen. Voor degenen die slechts één set kleren hebben, zijn vervangkleren beschikbaar.
Vandaag is Alain van dienst : “Wij ontmoeten hier interessante mensen. Sommigen hebben geneeskunde gestudeerd, anderen hebben boeken geschreven”. 

Op de vrouwenverdieping zorgt hij ervoor dat alles altijd goed georganiseerd is :“Het is heel belangrijk dat bewoners zich hier op hun gemak voelen. Het draait allemaal om kleine details, kijk naar mijn tafel : alles is schoon en netjes. We willen graag dat de bewoners uit eigen beweging een douche nemen, om zo hun gevoel voor een gezonde levensstijl te stimuleren.”

Ondanks de capaciteit van 300 plaatsen zit het centrum snel vol. Zowel in de zomer als in de winter overtreft de vraag om accommodatie de opvangcapaciteit van het centrum. Mensen die zich bij de opening aan de deur aanbieden, worden verzocht naar het gratis nummer te bellen : soms blijven er gereserveerde plaatsen vrij. Die worden dan opnieuw toegewezen. 

22u, de deuren sluiten. De kok, met een watermeloen in zijn armen en een glimlach op de lippen, zegt : “Je hebt geluk, vanavond ! We hebben zelfs tijd om even een pauze te nemen, want meestal stoppen we niet.”

Sommige nachten verlopen misschien hectisch, maar ik had het geluk om een zeer rustige avond in het centrum Botanique door te brengen. Als ik opnieuw vertrek, slaapt bijna iedereen… Behalve de nachtploegen, want zij bereiden de ochtenddienst voor.