Samusocial en de digitale kloof, deel 1/2: informaticacursus in onze pool “daklozen”

06/04/2023

Al sinds meerdere jaren is de digitale wereld een belangrijk onderdeel van ons dagelijks leven. Zo is een aantal essentiële overheidsdiensten tegenwoordig nog zo goed als alleen via een smartphone of een computerscherm te bereiken. Achter deze vaststelling gaat een harde realiteit schuil: veel mensen zijn helemaal niet mee.

In haar “Barometer digitale inclusie” stelt de Koning Boudewijnstichting dat in 2021 7% van de Belgen – dat zijn 592.000 personen – in hun dagelijks leven geen gebruik maakt van het internet. Daarbij veel alleenstaanden en/of mensen met een laag inkomen, omdat zij het minste kansen krijgen om zich digitale technologieën eigen te maken. Meer dan 8 van de 10 ondervraagde maatschappelijk werkers vinden ook dat de overstap van overheidsdiensten naar een digitaal format de diensten moeilijk toegankelijk of zelfs volledig ontoegankelijk maakt voor een publiek in een sociaal-economisch en/of cultureel precaire situatie.

Het is evident dat de aanpak van de digitale problematiek in onze opvangcentra meer dan ooit nodig is om de bewoners zelfstandiger te maken zodat zij de weg kunnen vinden naar duurzame oplossingen om de straat te verlaten. En dat is waar HOBO voor staat. Als jarenlange partner van Samusocial organiseert de VZW regelmatig digitale initiaties in de verblijfscentra van onze pool “Daklozen”. Daniel is opleider bij de VZW en heeft vandaag afspraak in Casa Vesta, ons transitverblijf voor alleenstaande vrouwen en solo mama’s. Een tiental deelneemsters zit al op hem te wachten. Er staan drie dagen cursus op het programma, waarbij ze onder meer leren omgaan met een smartphone en een computer, een tekstverwerkingsprogramma gebruiken en surfen op het internet. Een aantal van de cursisten gaat vandaag voor het eerst op Google.

“We zien een echte aardverschuiving” zegt Daniel. “Vroeger wisten mensen hoe ze een computer moesten gebruiken en wilden ze leren hoe ze met een smartphone konden omgaan. Nu is het andersom. Er is ook steeds meer vraag naar opleidingen in online werk- en opslagtoepassingen: die zijn immers ideaal voor mensen die niet altijd een eigen toestel ter beschikking hebben.

Zichtbaar geïnspireerd door de locatie – de gemeenschappelijke keuken van Casa Vesta – vangt Daniel met zijn inleiding onmiddellijk de aandacht van de deelneemsters: “Het internet is je kookpot, een hulpmiddel dus. De couscous is informatie die je wil verwerken”. Al vanaf de eerste minuten is de leermethode duidelijk: vulgariseren, beelden gebruiken en een vertrouwde context schetsen. Een webbrowser wordt een “auto die je naar je bestemming brengt”, een website wordt een “postadres, maar dan in een ongebruikelijk formaat”. Hoewel Daniel vooral de basisbeginselen aan de bewoners van Casa Vesta meegeeft, vergeet hij ook niet enkele meer technische aspecten zoals veiligheidsproblematiek of het onderscheid tussen reclame en andere informatie…

Kort voor de middagpauze met een kom soep bereid door de bewoonsters geeft Daniel het woord aan Damien, een maatschappelijk werker van Casa Vesta. Deze laat de bewoonsters kennismaken met een website die hen in de nabije toekomst goed van pas zal komen: Immoweb. Achter de vormvragen gaan vaak veel fundamentelere vragen schuil: welke huur ben ik bereid te betalen voor een woning? Eén slaapkamer, twee slaapkamers? Kan ik overwegen om in de zetel te overnachten zodat mijn dochter in het bed kan slapen? De informaticacursus krijgt plots een heel sociale ondertoon.

Tegenover onze opleiders zit een aantal vrouwen verwoed nota te nemen, anderen luisteren veeleer verstrooid. Lukt het een deelneemster niet om op de juiste plek te klikken, dan neemt haar buurvrouw meteen het voortouw. Daniel weet uit ervaring dat elk publiek anders is. “Hier in de Casa richt ik mij tot een hechte groep: het leven in gemeenschap zorgt voor veel onderlinge steun,” verduidelijkt hij. “Als ik naar Poincaré ga, het verblijfscentrum voor alleenstaande mannen, is alles anders. De eerste dag sta ik voor een klas enkelingen. Op de derde dag zit er een echte groep. Dat is interessant: het toont aan welke sociale rol onze werkgroepen vervullen. In de groep zitten soms kleine computergenieën die ik absoluut niets hoef bij te leren, maar die wel elke dag met enorm veel inzet meedoen. Ze halen energie uit de interactie.

Eén dag per week houdt Daniel ook permanentie bij HOBO. Daar kunnen meer individuele problemen aan bod komen zoals het aanmaken van een ItsMe-account of het openen van een online bankrekening. De vereniging heeft ook een leensysteem voor smartphones opgezet voor bewoners die dat wensen.

In het volgende deel trekken we naar ons centrum voor aanvragers van internationale bescherming in Etterbeek voor een ontmoeting met de opvoeder Julien, die van digitale geletterdheid de speerpunt van zijn opdracht heeft gemaakt.