De winterkoude schudt ons wakker, maar dakloosheid verdient onze aandacht het hele jaar door

01/07/2025

Elk jaar brengt de eerste winterprik het lot van de daklozen opnieuw onder de aandacht. Door de koude worden hun omstandigheden zichtbaarder, waardoor het gevoel van urgentie stijgt en solidariteitsacties toenemen. Deze seizoensgebonden mobilisatie verbergt echter een permanente werkelijkheid: dakloosheid is het hele jaar door een maatschappelijk probleem.

Noodhulpverlening eindigt niet wanneer de temperaturen stijgen. Ze maakt deel uit van een bredere maatschappelijke opdracht: mensen doorheen het hele jaar begeleiden naar duurzame oplossingen.

 Vincent, coördinator straatrondes bij Samusocial, getuigt:

“Natuurlijk is de winter zwaarder te verduren. Lichamelijk lijden wordt dan tastbaarder”, vertelt hij. “Maar het fenomeen dakloosheid bestaat het jaar rond. We moeten mensen zonder thuis het hele jaar blijven begeleiden.”

Al versterkt de vrieskou het menselijk leed, ze vormt niet de kern van de bestaansonzekerheid. De zomermaanden brengen eigen gevaren met zich mee: uitdroging, oververhitting, ontstekingen.

“Weinig mensen beseffen dat er niet beduidend meer daklozen overlijden tijdens de winterperiode dan in de zomer. Bovendien kan onderkoeling al optreden bij relatief milde temperaturen rond de 12 graden, wanneer iemand langdurig aan de elementen wordt blootgesteld,” licht Vincent toe.

De winterperiode blijft niettemin cruciaal voor bewustmaking:

“Sterfgevallen door kou zijn een schok voor de samenleving. Het is een moment waarop mediadruk en emotionele betrokkenheid extra middelen kunnen opleveren om de hulpverlening het hele jaar te versterken,” vertelt hij.

De Brusselse situatie illustreert de problematiek duidelijk. De recentste meting van Bruss’Help in 2024 registreerde circa 10.000 personen in situaties van dakloosheid of ontoereikende huisvesting binnen het hoofdstedelijk gewest, een toename van 40% tegenover 2020.

Momenteel leeft nagenoeg 30% van de Brusselse bevolking onder de armoedegrens, binnen een context van stijgende huurprijzen en een significant tekort aan sociale huisvesting.

Deze statistieken signaleren een structureel probleem dat verder reikt dan seizoensgebonden noden. Dakloosheid weerspiegelt een bredere maatschappelijke kwetsbaarheid.

Winteropvangplannen zoals het koudeplan vormen noodzakelijke maar ontoereikende maatregelen. De essentie ligt niet enkel in tijdelijke beschutting tegen koude, maar in de ontwikkeling van duurzame uitstroommogelijkheden.

De verantwoordelijkheid kan niet exclusief bij hulpverleningsorganisaties worden gelegd. Dit vraagstuk dient een permanente beleidsprioriteit te vormen, geen seizoensgebonden reflex.

Het garanderen van het fundamentele recht op huisvesting vereist een niet-aflatend engagement gedurende het hele jaar.