Samusocial en de digitale kloof, deel 2: gesprek met Julien, opvoeder in ons centrum voor aanvragers van internationale bescherming

27/04/2023

Het vorige deel van deze reeks, over een digitale initiatie bij onze pool “Daklozen”, leest u hier.

Vandaag trekken we naar ons centrum voor aanvragers van internationale bescherming in Etterbeek voor een ontmoeting met Julien, een opvoeder, die van digitale geletterdheid een prioriteit heeft gemaakt in zijn werk. Een ontmoeting.

Dag Julien, stel je jezelf even voor?

Mijn naam is Julien, ik ben opvoeder en ik verzorg de activiteiten in het centrum. Mijn werk bestaat er voornamelijk in om mensen uit hun dagelijkse sleur te halen met culturele en sportactiviteiten. Maar ik ontferm me ook over de kinderen en sta de bewoners bij in hun zoektocht naar werk. Ik probeer te achterhalen welke behoeften in het centrum bestaan en tracht daar een antwoord op te vinden. Zo ben ik ertoe gekomen om cursussen informatica te geven.

Welke computervaardigheden hebben de bewoners als ze in het centrum aankomen?

De meesten helemaal geen: het niveau ligt niet tussen 0 en 10, maar tussen 0 en 0,5. Natuurlijk heb ik hier ook wel eens informatici ontmoet, maar die blijven een uitzondering. Zelfs mensen die denken dat ze goed bezig zijn, komen er vaak snel achter dat er nog veel werk aan de winkel is. Zo zitten sommige bewoners urenlang op hun smartphone PUBG te spelen – een spel dat bij ons vaak wordt geassocieerd met een nogal geeky gemeenschap. Maar als de app eenmaal is afgesloten, zijn ze volledig verloren en hebben ze moeite om hun telefoon behoorlijk te gebruiken. Ik zie hetzelfde met YouTube: consumptiediensten en media komen over het algemeen vrij goed uit de verf.

De cursussen die ik geef, vertrekken daarom echt van de basis: leren omgaan met een toetsenbord, een muis, links klikken, rechts klikken, je hand stil houden tijdens het klikken… Het is dan ook niet verwonderlijk dat de overgrote meerderheid van de mensen die wij opvangen bijvoorbeeld geen geldig e-mailadres kan houden. Dat is nochtans uiterst belangrijk, zowel voor hun procedure als in het dagelijks leven. Maar ze vergeten steeds hun wachtwoorden en weten niet hoe ze die kunnen terugvinden (soms is hun account gekoppeld aan een telefoonnummer, maar als ze naar een ander land trekken, gaat het verkeerd). Zo raken ze al hun berichten kwijt, ook boodschappen van advocaten bijvoorbeeld. En dat is dramatisch.

Wat kan daaraan worden gedaan?

Het eerste wat moet gebeuren is de aanmaak van een beveiligde e-mail voor iedere asielzoeker. In de tweede plaats moeten online back-ups van gegevens worden ingesteld: aangezien de bewoners hun kamers met anderen delen, is diefstal nooit uitgesloten. Maar bij diefstal van je telefoon of computer gaan ook de documenten en bewijzen verloren die nadien nodig zijn voor het CGVS (Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen). De oplossing hiervoor is digitaal: een schijf waarop iedereen aan zijn documenten kan, ongeacht zijn materiële situatie. Het is een eenvoudige oplossing en ze is gratis, maar je moet de tijd vinden om ze aan te leren.

Welke apparatuur hebben ze bij hun aankomst in het centrum?

Slechts enkelen onder hen hebben een computer, en als ze er een hebben, is die gewoonlijk van zeer slechte kwaliteit. Een smartphone kan volstaan, maar die volwaardig leren gebruiken is nog veel lastiger.

De computerzaal van het centrum beschikt over zes computers. Ik verzorg de permanenties in de voormiddag, maar dat volstaat niet: niet het aantal computers, niet het aantal uren. Niet iedereen is een ochtendmens, veel bewoners kampen met depressies en doen er lang over om op te staan. Ouders moeten eerst hun kinderen naar school brengen, anderen volgen een opleiding of werken. De ruimte zou daarom ook van zes tot elf uur ‘s avonds beschikbaar moeten zijn, maar er is te weinig personeel.

Zijn er soms taalproblemen tijdens je cursus?

Maar natuurlijk. Zelfs voor een Franstalige is het verschil tussen een Belgisch en een Frans toetsenbord als een probleem: zo staat bijvoorbeeld het apenstaartje al niet op dezelfde plaats. Denk je maar eens in hoe moeilijk een Frans toetsenbord kan zijn voor iemand die de taal helemaal niet spreekt…

Aangezien ik geen Arabisch machtig ben, moeten de bewoners op zijn minst een beetje Frans of Engels spreken om mijn lessen te kunnen volgen. Dat is een grote paradox want mensen die door de taaldrempel blokkeren, zouden kunnen profiteren van informatica om hun vaardigheden te verbeteren.

Waarvoor gebruiken de bewoners informatica ?

Om hun administratieve dossiers bij te houden, voornamelijk via e-mail: aanvragers van internationale bescherming hebben geen elektronische identiteitskaart en krijgen daardoor bijvoorbeeld geen online toegang tot overheidsdiensten.

Ook om werk te vinden, hebben ze een computer nodig, al was het maar om hun dossier bij Actiris te kunnen bijhouden. En iemand die hier aankomt en niet mag werken en geen opleiding kan volgen (opleidingen beginnen vaak in september) zou heel goed online lessen kunnen volgen.

Maar digitale vaardigheden kunnen ook van pas komen als ze eenmaal een job gevonden hebben. Velen werken in de logistiek of in de schoonmaaksector: handenarbeid, maar ook daarbij komen tegenwoordig vaak computervaardigheden kijken. Bijvoorbeeld om een werkverslag te schrijven of een Excel-bestand in te vullen met de aantekeningen van de dag.

Sommige ouders moeten ook de basisbeginselen van de digitale toepassingen aanleren om het schooltraject van hun kind bij te houden. Scholen maken steeds meer gebruik van Smart School, een online tool om schoolrapporten e.d. te raadplegen. Zo is er een jonge moeder die regelmatig bij mij langskomt omdat ze de app niet onder de knie krijgt. Als ik er niet was, wist ze niet hoe haar zoon het op school doet.

Denk je dat er bewoners zijn die het kunnen maken in de IT?

Eén van de meest gevraagde profielen op de arbeidsmarkt is tegenwoordig ontwikkelaar. Het is een functie waarbij vaardigheden belangrijker zijn dan diploma’s en die gemakkelijk op afstand kan worden ingevuld. Voor het publiek waarmee ik werk, is zoiets ideaal. Ik zou graag starten met een programmeercursus. Dat is niet zo ingewikkeld als het klinkt: het draait vooral om het leren van een grammaticale syntaxis, een programmeertaal. Maar het ligt voor de hand dat dit maar voor een paar mensen is weggelegd. Van de 350 bewoners hier kunnen er misschien een tiental geïnteresseerd zijn.